Podatek VAT – kiedy dotyczy twojej działalności i co na ten temat powinieneś wiedzieć?

Marek prowadził na zasadach samozatrudnienia (self-employment) firmę oferującą usługi w zakresie sprzątania. Zatrudniał kilkanaście osób. Po jakimś czasie okazało się, że jego przychód balansuje na granicy, zwanej „annual registration treshold”, a która wynosi 85,000 funtów. Po przekroczeniu tej kwoty podatnik prowadzący firmę ma obowiązek w ciągu 30 dni zarejestrować się jako płatnik podatku VAT.

Księgowi, którzy dla Marka obliczali jego podatki, poradzili mu, żeby założył firmę Ltd (limited), która jest osobnym bytem prawnym i rozdzielił przychody pomiędzy samozatrudnienie a tę firmę, a wówczas uniknie opodatkowania podatkiem VAT. Marek zrobił tak, jak mu doradzili księgowi. Firma self-employment zajmowała się klientami prywatnymi, a firma limited – przedsiębiorstwami. Jak później sprawdzono, obie firmy balansowały na granicy progu VAT.

Kiedy urząd podatkowy dokonał kontroli samozatrudnienia okazało się, że na Marka została nałożona kara przekraczająca kwotę 20,000 funtów za celowe unikanie opodatkowania.

Sztuczne rozdzielenie działalności gospodarczej

W opisywanej sytuacji popełniono wiele błędów. Jednakże błąd główny, który został potraktowany przez HMRC z taką surowością, to fakt, że firma Ltd została założona, aby z premedytacją uniknąć opodatkowania VAT-em.

Podział firmy w taki sposób, w jaki zrobił to Marek, jest sprzeczny z prawem, a dokładnie z Ustawą o podatku od towarów i usług z 1994r. z późniejszymi zmianami. Według tej regulacji, jeżeli firmy są powiązane personalnie (poprzez osoby ją prowadzące) oraz finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, podział działalności jest uznawany za sztuczny i dokonany przez podatnika celowo, żeby uniknąć opodatkowania. Takie postępowanie zawsze jest traktowane przez urząd podatkowy z dużą surowością, wiąże się z wysokimi karami finansowymi oraz publikacją danych osoby na liście osób świadomie uchylających się od płacenia podatków, która jest aktualizowana co trzy miesiące.

HM Revenue and Custom wydał dokument zwany Statements of Practise 4, w którym wyjaśnia w jaki sposób będą stosowane przepisy mające na celu przeciwdziałanie sztucznemu rozdzielaniu przedsiębiorstw w celu umożliwienia im prowadzenia działalności poniżej progu rejestracji VAT.

Zatem w prezentowanej sprawie firma Marka nigdy nie powinna ulec podziałowi i powinna być zarejestrowana i rozliczana pod jednym numerem VAT, ponieważ „jedna osoba posiada kontrolny wpływ na szereg podmiotów, z których wszystkie realizują ten sam rodzaj dostaw w różnych lokalizacjach”.

Sprawa DB Jones & Co

Sytuacje takie jak opisywana w niniejszym artykule posiadają już swój sądowy precedens: w sprawie HMRC przeciwko DB Jones & Co (16796 Jones (t/a DB Jones & Co) [2001]BVC 4041) urząd podatkowy wygrał proces o uznanie za jedno przedsiębiorstwo dwóch firm, wykonujących podobną pracę i należących do jednego przedsiębiorcy. Pan Jones jako księgowy prowadził działalność self-employment, zarejestrowaną jako płatnik VAT oraz był jedynym dyrektorem firmy Ltd., również zajmującej się księgowością, ale niebędącą płatnikiem VAT. Firmy były zarejestrowane pod różną nazwą oraz miały osobne rachunki bankowe. Sąd uznał, że nie ma wątpliwości, że dwa przedmiotowe przedsiębiorstwa, które mają jednego właściciela oraz prowadzą taki sam typ działalności są w istocie jednym przedsiębiorstwem i jako takie powinno być rozliczane.

Jaki okres czasu brać pod uwagę, aby sprawdzić, czy firma powinna rozliczać się z VAT?

Jest to kwestia, którą mylnie interpretuje wielu przedsiębiorców oraz, niestety, również wielu księgowych. Obliczanie, czy się nie przekroczyło rocznego progu finansowego (annual registration treshold) nie dotyczy roku podatkowego, lecz ostatnich dwunastu miesięcy działalności. Każdy przedsiębiorca ma obowiązek sprawdzać co miesiąc poprzez sumowanie obrotów firmy uzyskanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy, czy tego progu nie przekroczył.

Regulacje prawne dotyczące rejestracji VAT znajdują się w Ustawie o podatku od towarów i usług z 1994r. z późniejszymi zmianami, w paragrafie 2.

Wyrejestrowanie z VAT i tego konsekwencje

Jeżeli istnieją „uzasadnione podstawy”, że w kolejnych dwunastu miesiącach obrót firmy nie przekroczy 83,000 funtów, wówczas możemy się wyrejestrować z VAT. Na powiadomienie HMRC mamy 30 dni.

Należy mieć na uwadze, że jeżeli w czasie, kiedy firma była płatnikiem VAT zostały zakupione jakieś środki trwałe, od których został odliczony VAT, po wyrejestrowaniu musimy oddać także część VAT-u. Aby obliczenia były dokładne, najlepiej cofnąć się do momentu, w którym firma zaczęła rozliczać VAT. Wymagania dotyczące wyrejestrowywania zostały zamieszczone w Ustawie o podatku od towarów i usług z 1994r. z późniejszymi zmianami w paragrafie 3.

VAT metodą ryczałtową

Vat można także rozliczać ryczałtem, na podstawie stawki przewidzianej dla poszczególnych rodzajów działalności, ale wówczas nie wolno odliczać kosztów VAT od faktur zakupowych. Podatek w wymaganej stawce płaci się urzędowi skarbowemu, ale faktury dla klientów są nadal wystawiane z doliczoną dwudziestoprocentową stawką VAT.

Stawki ryczałtowe dla poszczególnych rodzajów działalności są wyszczególnione na stronie rządowej, którą znajdziesz tutaj.

Ważne! Według Ustawy o zarządzaniu podatkami, Urząd skarbowy może skontrolować finanse firmy do sześciu lat wstecz od końca bieżącego roku podatkowego.

Unikaj nierzetelnych księgowych

Ze stanu faktycznego omawianej sprawy jasno wynika, że nierzetelność osób, które podjęły się obsługi księgowej firmy Marka grała główną rolę w naruszeniu przepisów podatkowych, za które to naruszenie został on dotkliwie finansowo ukarany. Markowi przysługuje w związku z tym roszczenie deliktowe wobec swoich księgowych. Wydatek w postaci grzywny oraz odsetek za nierozliczony o czasie podatek VAT powinien zostać pokryty z ich ubezpieczenia zwanego Professional Indemnity Insurance, które powinien posiadać każdy profesjonalista na wypadek wystąpienia okoliczności, w których klient ponosi finansową szkodę wskutek źle wykonanej usługi. Należy przy tym nadmienić, że w sprawie Marka nie ma szans na złożenie odwołania od decyzji HMRC, ponieważ żeby to skutecznie zrobić, trzeba mieć „racjonalne wytłumaczenie”. Zgodnie z listą dotyczącą wytłumaczeń uznanych przez HMRC za racjonalne, nią nie ma możliwości wytłumaczenia się wobec urzędu podatkowego za pomocą argumentacji opartej na twierdzeniu, że dopuściło się nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych na skutek polegania na osobie trzeciej.

Jak znaleźć rzetelnego księgowego? Przede wszystkim należy sprawdzić, czy jest on członkiem organu zawodowego, zrzeszającego osoby posiadające odpowiednie dla swej profesji wykształcenie. Wielka Brytania nie posiada prawnie określonych wymogów dotyczących doradztwa księgowego i podatkowego, zatem bardzo łatwo natknąć się na kogoś, kto świadczy tego typu usługi nie posiadając do tego właściwych kompetencji.  Na ten temat zrobiliśmy już osobne video, które można znaleźć tutaj.